Tekst: Mirosław Maciąg

Ubiegłoroczna fala upałów jakie dotknęły Polskę, obecnie wydaje się, w wielu regionach, zjawiskiem przełomowym dla kondycji zdrowotnej drzewostanów dębowych.  Pogorszenie warunków dla dębu szczególnie silnie zaznaczone jest na obszarze tzw. „Płyty Krotoszyńskiej", gdzie wyraźny deficyt wody obserwujemy od wielu lat. Jednakże podobne objawy można zaobserwować w wielu miejscach dotychczas dostatnich w wodę, takich jak lasy łęgowe w dolinie Odry oraz innych, mniejszych rzek Wielkopolski. Drzewa reagują na niedostatek wody wytwarzając znacznie mniejszą masę aparatu asymilacyjnego. W sytuacjach ekstremalnych liście osiągają rozmiary jedynie 1/3 normalnej wielkości! Taki stan koron drzew może błędnie sugerować, że ich ażurowość jest efektem żeru larw owadów.

Fot. 1. Ażurowe korony dębów niedotknięte żerem larw owadów.

Fot. 2. Drzewostan dębowy dotknięty wieloletnią suszą.

Innymi objawami kiepskiej kondycji drzew jest usychanie drobnych gałęzi lub nawet grubszych konarów. Stwierdzono również liczne przypadki pojedynczego lub nawet grupowego, całkowitego zamierania (wydzielania) się drzew. Coraz częściej diagnozujemy, że bezpośrednią przyczyną zamarcia drzewa jest jego opanowanie przez opiętka dwuplamkowego (Agrilus biguttatus), co łatwo ustalić po otworach wylotowych chrząszczy lub po oderwaniu kory, po charakterystycznych chodnikach larwalnych.

Fot. 3. Zamierające dęby.

Fot. 4. Zamierający dąb z rozpaczliwą próbą regeneracji.

Fot. 5. Otwory wylotowe opiętka dwuplamkowego (Agrilus biguttatus)

Fot. 6. Żerowiska larw opiętka dwuplamkowego (Agrilus biguttatus) – poprzeczne chodniki.

Ponadto regionalnie na silnie zdeformowanym ulistnieniu obserwujemy żery larw owadów, dobrze znanych gatunków motyli, jednak coraz częściej można odnaleźć miejsca, w których żery pochodzą od nieczęstych w ostatnich latach gatunków chrząszczy - susówki dębowej (Altica quercetorum) oraz skoczonosa dębowca (Orchestes (Rhynchaenus) quercus).

Fot. 7. Ulistnienie uszkodzone przez żer larw skoczonosa dębowca (Orchestes (Rhynchaenus) quercus).

Fot. 8. Ulistnienie uszkodzone przez żer larw susówki dębowej (Altica quercetorum).

W związku z powszechną tezą mówiącą o tym, że dąb jest gatunkiem reagującym na ekstremalne warunki klimatyczne z 2-3 letnim opóźnieniem, w opinii ZOL w przypadku utrzymania się warunków suszy, należy liczyć się z możliwym znacznym pogorszeniem stanu zdrowotnego drzewostanów z jego udziałem w najbliższych latach. Wobec tego celowym jest zwrócenie szczególnej uwagi na zagrożenie od strony owadzich szkodników wtórnych.